Het Leven Is Zinloos

De aarde staat niet meer in het middelpunt van het heelal, de mens staat niet meer aan de top van de schepping, en we staan nauwelijks nog aan het roer van onszelf. Hoe geef je je leven vorm in een wereld waarin geen zin te vinden lijkt?

De ideeën van Copernicus, Darwin en Freud gelden vandaag de dag als algemeen geaccepteerd. U weet allemaal dat de aarde om de zon draait, dat u genetisch bijna gelijk bent aan chimpansees en dat u onbewust dingen wilt. De wetenschap heeft na Freud echter niet stilgestaan. Er wordt bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar de vrije wil van de mens.

Wat zou het betekenen voor zingeving van het leven als wetenschappelijke experimenten bewijzen dat de mens geen vrije wil heeft? De experimenten van Benjamin Libet, een Amerikaans neurofysioloog die vanaf de jaren dertig onderzoek begon te doen naar de samenhang tussen hersenprocessen, bewustzijn en gedrag, suggereren dat de vrije wil niet bestaat. Victor Lamme (UvA) stelt ronduit dat de vrije wil niet bestaat in zijn boek De Vrije Wil Bestaat Niet.

Of deze bevindingen sluitend bewijs leveren is de vraag. Echter, deze bevindingen passen goed in het algemene beeld dat de wetenschap van de werkelijkheid heeft. De werkelijkheid is opgebouwd uit alles behalve zaken als (weer)goden en vrije wil. Het is redelijk om te verwachten dat hoe langer de wetenschap voortgaat, hoe minder magie er over zal blijven. Oftewel, hoe duidelijker het zal worden dat een mens eigenlijk maar een toevallige zak atomen is.

De filosoof Albert Camus was er reeds van overtuigd dat het leven zinloos is en wijdde zijn leven aan de vraag hoe het nu verder moest?

Betekenisdood
Een bekende stelling uit de natuurwetenschappen is dat het heelal een langzame warmtedood zal sterven. Alle energie zal gelijkelijk worden verdeeld over de ruimte waardoor er geen verschillen meer zullen zijn die een reactie teweeg kunnen brengen. Er gebeurt dus niets meer en het heelal is in die zin dood. Of bovenstaande stelling nu waar is of niet, er valt een analogie van te maken voor de mens.

De wetenschap probeert alles te verklaren en daarmee wordt het ook steeds moeilijker om betekenisvolle verschillen aan te duiden. In essentie is alles namelijk op dezelfde natuurwetenschappelijke manier te verklaren. Mensen zijn allemaal gelijk en verdienen allemaal een stem in de democratie, zover zijn we nu. Mensen zijn gelijk aan dieren, er is immers niet langer een fundamenteel onderscheid te maken, en de dieren verdienen dan ook een stem in de democratie. Denk hierbij aan de Partij voor de Dieren. Zover zijn we ook al. Wordt deze ontwikkeling (tot in het absurde) doorgetrokken dan zijn planten straks even veel waard, daarna virussen, daarna stoffen die leven mogelijk maken, daarna moleculen, daarna atomen etc. Want waar kun je nog een grens leggen als de wetenschap alles verklaart en reduceert tot pure natuurkunde? Een Partij voor de Atomen die strijdt tegen het ongewild binden van atomen is dan niet ondenkbaar.

Anders gezegd, alle waarde zal gelijkelijk worden verdeeld over alles wat er is. De mens sterft de betekenisdood wanneer alles even belangrijk is geworden.