In ‘Het dertigersdilemma. De belangrijkste loopbaan- en levensvragen van twintigers en dertigers’ bespreekt Nienke Wijnants in niet wetenschappelijke taal de bevindingen en achtergronden van haar onderzoek. Hiermee wil ze de twintigers en dertigers die inderdaad worstelen met wat zij dertigersdilemma’s noemt een eerste handvat bieden. Vaak is de wetenschap niet alleen te staan met dergelijke dilemma’s al de helft van het werk dat nodig is om te komen tot een bestaan dat niet continu geteisterd wordt door vragen, twijfels en prestatiedruk.
De twintigers en dertigers bevinden zich namelijk in een fase van hun leven waarin veel grote keuzes moeten worden gemaakt zonder dat altijd duidelijk is op basis waarvan ze die keuzes kunnen maken. Keuzes op het gebied van kinderen, partners, wonen en carrière zijn lastig wanneer je leeft in een tijd waarin alles lijkt te kunnen. Twintigers en dertigers worden immers veel minder gebonden door religie, klasse of andere instituten dan vorige generaties. Aldus Wijnants. En dat betekent een grote existentieel vacuüm en meer behoefte aan zingeving.
Naast het laten zien van de ervaringen van andere twintigers en dertigers, in korte stukjes komen de ervaringen van anderen voorbij, probeert Wijnants ook de achtergronden van deze dilemma’s te achterhalen. Wijnants, psycholoog en loopbaanadviseur, leunt zwaar op de beschikbare psychologische literatuur rondom het maken van keuzes en de theorie van Maslow. De tevredenheid met een keuze hangt af van de hoeveelheid keuzes. Hoe meer keuze men had, hoe ontevredener men met zijn of haar keuze is. Immers, zo gaat de logica, daar waar men een keuze heeft uit twee alternatieven laat men 1 alternatief onbenut, terwijl men bij de keuze uit 25 alternatieven 24 alternatieven onbenut laat. Puur psychologie.
De theorie van Maslow stelt dat mensen een hiërarchische set aan behoeften hebben. Allereerst zullen de primaire levensbehoeften als eten en drinken moeten worden veiliggesteld wil men een behoefte aan sociale zaken als warmte en geborgenheid kunnen voelen. Bovenaan de hiërarchie staat de behoefte aan zelfverwezenlijking. Daarna komt niets meer. Wijnants stelt dat veel twintigers en dertigers de top van Maslows behoeftenpyramide bereiken. Ze hebben gestudeerd, een baan, een huis, een vrouw en mogelijk zelfs kinderen. What’s left to achieve? Dit kan een gevoel geven van ‘is dit het nu?’
Verder bespreekt Wijnants de meerkeuzemaatschappij, de mythe van het perfecte leven, het zovele moeten, het gebod om gelukkig te zijn, vergelijken met peers, de zin van het leven, de carrière, de partner en de kinderen. Op al deze gebieden spelen dilemma’s en het is Wijnants verdienste dat ze deze helder weet te schetsen en te voorzien van inzichtelijke links met de theorie. Zoals gezegd is de uitgave bedoeld als een weergave van haar onderzoek en niet als een zelfhulpboek, daarvoor zijn er, zo schrijft de auteur zelf, betere drukwerken beschikbaar, maar het beste is een gesprek met een goede coach.
Een punt van kritiek zou de titel kunnen zijn. De titel is ‘Het dertigersdilemma’, maar nergens wordt toegelicht wat nu hét dertigersdilemma is. Wat voortdurend aan de orde komt is de twintiger en dertiger die met een ongelofelijk grote hoeveelheid grote keuzes wordt geconfronteerd.
Verder, iets dat sommige lezers in het verkeerde keelgat kan schieten is Wijnants overtuiging dat het voor het ervaren van de échte levensvragen noodzakelijk is om een eerste baan te hebben of te hebben gehad. Zonder baan kan men immers nooit aan de top van de Maslowpyramide geraken “waardoor de echte levensvragen nog niet aan bod kúnnen komen.” Filosofische aanleg of op jonge leeftijd geconfronteerd worden met grote keuzes, over kinderen of leven en dood, zijn blijkbaar geen zaken die de geest van een jongeling kunnen doen verwonderen over de échte levensvragen.
Het dertigersdilemma. De belangrijkste loopbaan- en levensvragen van twintigers en dertigers. Nienke Wijnants. Amsterdam: Bert Bakker, 2008.