Ongewone lessen (Leçons particulières) van Hélène Grimaud houdt het midden tussen een roman en een autobiografie. Het is Grimaud zelf die een reis onderneemt en hier verslag van doet. Het reisverslag gaat van de ene ontmoeting naar de volgende en elk nieuw personage vertolkt een ander standpunt, een ander levensinzicht. Deze levensinzichten helpen Grimaud om een antwoord te vinden op de vraag waarmee de hele reis is begonnen: “waar komt mijn melancholie vandaan?”
De schrijfstijl kan niet de reden zijn om het te lezen. Op één punt maakt Grimaud het zo bont door de personen de volgende dialoog in de mond te leggen. “‘Beloof me naar Assisi te gaan. Vroeg in de ochtend duwt u tegen de groengeverfde deur van het klooster, achter in de tuin in een muur vol muurbloemen. Daar is iemand die over de kersen en de Oost-Indische kers gaat. Zeg haar maar dat u namens Hélène komt.’ ‘Wat heeft zij mij te vertellen?’ ‘Aan u weet ik niet. Maar zij kent de taal van de bomen. Misschien zal ze u die leren.’” Mensen op een missie sturen, met deze woorden komt erg nostalgisch over. Het wijst naar een voorbije wereld met nobele missies en hoofse manieren.
Als het gaat om de geografische kennis van Europa kunnen we het deze Amerikaanse, maar geboren Française, wellicht vergeven dat zij denkt dat Hamburg het uiterste noorden van Europa is en dat het Noorderlicht er te zien is. Het verweven van muzikale geschiedenis in het verhaal daarentegen lukt Grimaud goed. De verhalen over Schumann passen naadloos in de zoektocht van Grimaud en tillen het verhaal uit boven een gewoon reisverslag.
In de geschiedenis van Schumann komt ook de liefde, of beter gezegd de Liefde, naar voren. Een pijler van Grimauds levensvisie is de Liefde. Het is jammer dat zij ervoor kiest om dit abstracte begrip niet nader toe te lichten. Sowieso staat het bol van abstracte, ongrijpbare ervaringen en ideeën die het de lezer moeilijk maken om iets aan Grimauds inzichten te ontlenen. Pas bij het vinden van het antwoord wordt de schrijfster concreet, maar op die manier mist de lezer wel het betoog dat naar het antwoord toe leidt. Toegegeven, het optimisme en vertrouwen in de mensheid van Grimaud komen duidelijk naar voren en kunnen de lezer een hart onder de riem steken.
Ongewone Lessen. Hélène Grimaud. Vertaald door Jojanneke Claassen
Uitgegeven door Forum, Amsterdam